Σύντομο δελτίο πολιτικής 2 Μάρτιου 2022

Όπως τονίστηκε στο πρώτο δελτίο πολιτικής του έργου, η εντατική συμβατική γεωργία είναι μία από τις βασικές αιτίες της υπερθέρμανσης του πλανήτη και της απώλειας της βιοποικιλότητας. Επιπλέον, οι δείκτες του 2016 έδειχναν ήδη ότι πάνω από το 80% του συνόλου των εκτάσεων της ΕΕ που πλήττονται από μέτρια έως σοβαρή διάβρωση του εδάφους ήταν γεωργικές εκτάσεις και φυσικοί βοσκότοποι.

Παρά την ανησυχητική αυτή κατάσταση, τα υφιστάμενα πλαίσια πολιτικής εμποδίζουν την υιοθέτηση της αναγεννητικής γεωργίας σε ευρεία κλίμακα, καθώς στερούνται συνοχής, φιλοδοξίας και αποτελεσματικότητας.

1. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία που δημοσιεύθηκε το 2018 έχει σίγουρα δώσει κίνητρο για τη μεταρρύθμιση του υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου και η Επιτροπή επεξεργάζεται νέες νομοθετικές προτάσεις για την επίτευξη των φιλόδοξων στόχων που έχουν τεθεί. Οι δύο βασικές πρωτοβουλίες για τη γεωργία είναι η στρατηγική “Από το αγρόκτημα στο πιρούνι”, η οποία προωθεί τη μετάβαση προς ένα δίκαιο, υγιές και φιλικό προς το περιβάλλον σύστημα τροφίμων, και η στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα 2030, η οποία αποσκοπεί στην αντιστροφή της υποβάθμισης του οικοσυστήματος. Ωστόσο, εκτός από την αναθεώρηση της οδηγίας για τη βιώσιμη χρήση των φυτοφαρμάκων, η Επιτροπή δεν εξέφρασε την πρόθεση να επιδιώξει άλλους νομικά δεσμευτικούς στόχους, αλλά κάλεσε τα κράτη μέλη να επιτύχουν τους κοινούς στόχους μέσω των στρατηγικών σχεδίων τους για την ΚΓΠ8 . Όσον αφορά την κλιματική αλλαγή, με τον ευρωπαϊκό νόμο για το κλίμα, η ΕΕ θέτει ως στόχο την επίτευξη καθαρών μηδενικών εκπομπών έως το 2050. Κατά συνέπεια, έχουν δημοσιευθεί προτάσεις για την ευθυγράμμιση της ισχύουσας νομοθεσίας με τους νέους στόχους , ωστόσο το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο της ΕΕ για το κλίμα θα παραμείνει σχεδόν αμετάβλητο μέχρι το 2031.

2. Η ΚΓΠ 2014-2020 απέτυχε να στηρίξει τους γεωργούς που ακολουθούν πιο βιώσιμες πρακτικές, όπως η αναγεννητική γεωργία,σύμφωνα με διάφορες εκτιμήσεις. Παρόλο που παρείχε μέσα πολιτικής για να ευνοήσει τη μετάβαση, οι επιλογές εφαρμογής που έγιναν σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο ήταν κοντόφθαλμες και έδωσαν προτεραιότητα στην ελέγξιμότητα έναντι του αντικτύπου . Το νέο μοντέλο υλοποίησης (“εθνικά στρατηγικά σχέδια”) της κοινής γεωργικής πολιτικής (2023- 2027) μειώνει σημαντικά τον αντίκτυπο που θα μπορούσε να έχει η ΕΕ στην καθοδήγηση της μετάβασης προς ένα γεωργικό σύστημα φιλικό προς το κλίμα, το έδαφος και το περιβάλλον. Είναι πολύ πιθανό τα κράτη μέλη να δώσουν προτεραιότητα στους δικούς τους στόχους, ενώ οι υφιστάμενοι μηχανισμοί απόδοσης και λογοδοσίας ενδέχεται να μην επαρκούν για την προώθηση των περιβαλλοντικών και κλιματικών στόχων που έχουν τεθεί . Τα οικολογικά συστήματα, που εισήχθησαν στην ΚΓΠ 2021-2027, και η πρωτοβουλία “Carbon farming initiative”, η οποία θέλει να προωθήσει τη “δέσμευση άνθρακα από τους γεωργούς και τους δασοκόμους” , είναι πολλά υποσχόμενα εργαλεία που εισήχθησαν πρόσφατα.

Τον Νοέμβριο του 2021, η ΕΕ εξέδωσε τη Στρατηγική της για το έδαφος για το 2030, η εφαρμογή της οποίας ελπίζεται ότι θα ξεπεράσει την τρέχουσα έλλειψη κοινών ορισμών, συστημάτων παρακολούθησης και στόχων για την προστασία του εδάφους σε επίπεδο ΕΕ, ενώ μια νέα νομοθετική πρωτοβουλία για το έδαφος θα παρουσιαστεί έως το 2023. Εν αναμονή αυτού του γεγονότος, το πρόγραμμα RegAgri4Europe θα ήθελε να υπενθυμίσει ότι τα θεσμικά όργανα πρέπει να υποστηρίξουν τους αγρότες που ξεκινούν πιο βιώσιμες πρακτικές, όπως η αναγεννητική γεωργία, μέσω πολιτικών που λειτουργούν ως “δίχτυ ασφαλείας” για να τους επιτρέψουν να πειραματιστούν με νέες προσεγγίσεις.